donderdag, januari 18, 2007

Sfumato en geloof

De mens staan diverse methoden tot zijn beschikking om zijn creatieve hulpbronnen aan te boren of te ontsluiten: Onder meer: (1) kennis en nieuwsgierigheid, (2) ervaringen, (3) het ontwikkelen van onze zintuigen, en (4) sfumato. Wat is sfumato?

Sfumato is een Italiaans woord dat “rokerig” betekent. Op sommige schilderijen (bijvoorbeeld de “Mona Lisa” van Leonardo da Vinci) is van sfumato gebruikgemaakt. Als iets berookt, wazig en met onduidelijke omstrekken geschilderd is, wordt dat sfumato genoemd. In figuurlijke zin betekent het echter waardering voor mysterie, contradicties en de dubbelzinnigheid van het leven. Sfumato helpt een persoon zijn geest open te houden bij onduidelijkheden. De meeste mensen zijn geneigd om liever een bepaalde gedachte te verwerpen dan het hoofd te bieden aan enig verstandelijk ongemak bij verwarrende paradoxen en tegenstrijdigheden.

In de jaren ’80 heeft The American Association of Management onderzoek gedaan naar de meest effectieve managers. Zij concludeerden dat de meest effectieve managers zich onderscheiden door twee kwaliteiten: het vermogen om intuïtieve beslissingen te nemen, en het vermogen tot tolerantie ten opzichte van dubbelzinnigheid (=”sfumato”). Twee en twee blijkt niet altijd vier te zijn. Indien een beginsel of theorie juist is, betekent dat niet automatisch dat het tegenovergestelde onjuist is. Koppigheid om alles in zwart en wit te willen zien, kan tot vergissingen leiden. Twee getuigenissen kunnen elkaar tegenspreken zonder dat iemand liegt.

In zekere zin beschrijft sfumato ook het fenomeen geloof, omdat geloof het soms noodzakelijk maakt om tegelijkertijd twee tegenstrijdige gedachten open te houden. Dat komt omdat juist tijd hoofdbrekende paradoxen kan oplossen. Abraham werd bijvoorbeeld met zo’n paradox geconfronteerd: Nadat God hem beloofd had dat Isaäk Abrahams erfgenaam zou worden, gebood Jehovah hem om zijn zoon Isaäk te offeren. Hoe kon Isaäk zijn erfgenaam worden als hij hem moest doden? Ook de apostelen werden geconfronteerd met een gelijksoortige beproeving op hun geloof: Hoe kon Christus de troon van David beërven wanneer Christus ter dood veroordeeld werd?

Geen opmerkingen: